16e-eeuwse zilverschat ontdekt in Westwoud

Foto: Westfries Museum

Drie West-Friese detectorarcheologen hebben op een akker in het Noord-Hollandse Westwoud (gemeente Drechterland) bijna 90 zilveren munten gevonden. Ze dateren uit de periode 1542-1571 en zijn bijna allemaal voorzien van een afbeelding van de Spaanse vorst Filips II. Dat maakte burgemeester Michiel Pijl van Drechterland 31 maart bekend. Het Westfries Museum stelt 88 van deze munten vanaf 1 april tentoon.

De zilverschat van Westwoud bestaat vrijwel geheel uit hele en halve philipsdaalders, geslagen in de periode 1557 tot 1571. Bij de gevonden munten bevindt zich één karolusgulden (1542-1552) en één henricusdaalder (1558-1568). Behalve de munten werden ook resten gevonden van een zogeheten steengoed kannetje met eikenbladmotief. Waarschijnlijk zijn de munten daarin begraven. Westwoud is een van de 8 dorpen van de overwegend agrarische gemeente Drechterland midden in de historische driehoek Hoorn – Enkhuizen-Medemblik.

5-sterrenvondst
Michiel Bartels, directeur van de dienst Archeologie West-Friesland, spreekt van een 5-sterrenvondst. ‘En dan gaat het om de hoeveelheid, de zeldzaam goede conditie van de munten en de maatschappelijke en historische context.’ De archeologische dienst stelde de burgemeester van Drechterland in kennis van de bijzondere vondst, zoals wettelijk verplicht.

Burgemeester Michiel Pijl van Drechterland is zeer verguld met de bijzondere vondst. ‘Deze vondst bevestigt dat Drechterland een hele rijke geschiedenis kent. Het geeft ons inzicht in een belangrijke periode uit ons verleden.’

Historisch onderzoek
Het Westfries Museum deed onderzoek naar de tijd waarin de munten in de grond terecht kwamen (zie bijlage). De jongste munt dateert van 1571. Dat is volgens Ad Geerdink, directeur van het Westfries Museum, een aanwijzing dat deze muntschat ín of kort ná dat jaar is begraven. ‘Ze werpen een fantastisch licht op de dynamische periode 1570-1575, die de start vormde voor de grote bloeitijd van Hoorn en Enkhuizen.’ Er was volgens Geerdink sprake van religieuze spanningen, geuzenterreur, plundering en brandstichting, niets ontziende Spaanse belastingmaatregelen en strafexpedities. ‘We zeggen vaak dat de Spanjaarden de kwaden waren en de geuzen de goeden, maar zo simpel lag het niet.’

Gevangen tussen twee kwaden
De komst van de Oranjegezinde geuzen was voor het West-Friese platteland ongekend zwaar. Omdat de geuzen geen soldij kregen, persten zij de bevolking af met grof geweld. Als zij hun zin niet kregen dreigden ze de boeren met ophanging. Wie tegenstand bood, werd gemarteld of mishandeld. Aan werken kwamen de arme boeren nauwelijks meer toe.

In 1573 dreigde een Spaanse strafexpeditie om de opstandige steden een lesje te leren. Geerdink: ‘In feite zaten de West-Friese boeren gevangen tussen twee kwaden. Onder die omstandigheden is het heel goed te begrijpen dat een arme boer in Westwoud op een dag besluit zijn kapitaal in een pot te stoppen en te begraven voor betere tijden’

Zilverschat blijft bijeen
Twee van de drie vinders hebben hun munten voor twee jaar in bruikleen gegeven aan het Westfries Museum. De derde vinder wilde zijn vondst laten veilen. Het museum heeft de 38 munten met steun van de Vrienden van het Westfries Museum kunnen aankopen. Burgemeester Michiel Pijl van Drechterland is daar erg blij mee. ‘Zo bleef de hele schat bij elkaar en kan het museum de zilverschat van Westwoud nu publiek tentoonstellen.’

De presentatie Verborgen voor de geuzen – De zilverschat van Westwoud is van 1 april tot 1 september te bekijken in het Westfries Museum.

Inwoners van Drechterland hebben tot 1 mei gratis toegang op tot het museum op vertoon van een speciale flyer; 3 april krijgen zij deze bezorgd met weekblad De Middenstander. Met deze actie willen gemeente en museum alle inwoners van Drechterland in de gelegenheid stellen om hun eigen geschiedenis te komen bewonderen.

Munttaxatiedagen
In het kader van de Nationale Museumweek en de vondst van deze bijzondere zilverschat organiseert het Westfries Museum op vrijdag 7, zaterdag 8 en zondag 9 april munttaxatiedagen. Iedereen kan deze dagen tijdens openingstijden langskomen met zijn oude munten, penningen of bankbiljetten om deze te laten taxeren. Karel de Geus Muntveilingen BV verzorgt samen met andere muntenexperts en de Archeologische Dienst West-Friesland deze munttaxatie. Voor meer informatie zie: www.wfm.nl/events/munttaxatie.